Starterspakket voor het kijken naar kunst

Door Daphne Bisselink

B34 Dijkstra -I can see.jpg

Rineke Dijkstra, still uit I See a Woman Crying (2009).

Drie jaar geleden liep ik in fotografiemuseum Huis Marseille een donkere ruimte binnen. Ik nam plaats op een bankje en zag drie schermen voor me verschijnen met daarop negen kinderen, gekleed in uniform, zittend voor een witte muur. De leerlingen zijn stil en kijken allen naar een bepaald punt net langs de camera. Na enkele tientallen seconden wordt de stilte verbroken: “I can see a woman crying.” Voorzichtig haken de andere leerlingen aan en wordt er een vrouw omschreven die uit verschillende vormen en kleuren bestaat. Ze zeggen dat ze een vrouw zien die zich zorgen maakt, verdrietig lijkt en in de steek gelaten is. Een vrouw die waarschijnlijk naar een bruiloft is geweest en zich daar alleen voelde. Misschien dat haar boze stiefmoeder haar een brief heeft gestuurd met als boodschap: ‘Jij bent de volgende!’ De leerlingen zijn in het begin voorzichtig met hun omschrijvingen, maar stapje voor stapje ontpopt zich een ware stortvloed aan verschillende fantasierijke verhalen. Maar wie is nu die mysterieuze vrouw die voor mij als kijker onzichtbaar is? En dan valt de naam Picasso. Op dat moment begrijp ik dat de leerlingen naar een schilderij van Picasso kijken, namelijk De wenende vrouw uit 1937. De fantasie die de leerlingen gebruiken om grip te krijgen op het schilderij was hetgeen waardoor ik met plezier op het bankje bleef zitten luisteren. Lees verder

Intriges aan het hof. Deel IV-2: ‘Der Alte Fritz’

In het kader van onze recent herziene uitgave ART-History, Hofcultuur (2016) blogt LAMBO de serie Intriges aan het hof. Vorige week startten we met deel IV-1, over de jeugd van Frederik II (de Grote). Deze week lezen we hoe het hem als koning verging.

Door Marita Vervoort

In 1740 overlijdt Frederik Willem I en wordt Frederik II tot koning gekroond. Hij  vertrekt onmiddellijk na zijn kroning – zonder Elisabeth Christine – naar Potsdam. Hij verbiedt haar hem te bezoeken: na 1740 zullen ze elkaar nog slechts zeer incidenteel bij sommige staatsaangelegenheden zien en dan heeft hij de neiging haar in één zin af te serveren. Zo begroet hij haar in 1756 bijvoorbeeld, als zij Sans Souci voor het eerst bezoekt, met de legendarische zin: ‘Madame! U bent dikker geworden’ waarna hij haar verder aan haar lot overlaat. Elisabeth Christine zal voor de rest van haar leven een zwak voor hem blijven houden; hij echter leeft alleen verder, overwegend door mannen omringd; dit geldt ook voor zijn hofhoudingen in Potsdam en Berlijn. Het zal dus niet verbazen dat het echtpaar kinderloos is gebleven. Volgens de beroemde avonturier Casanova, van wie vaststaat dat hij Frederik de Grote heeft ontmoet, werd over zijn mogelijke homosexualiteit door tijdgenoten niet moeilijk gedaan; Frederik was erg gesteld op Männerfreundschaften.
Lees verder

Intriges aan het hof. Deel IV-1: ‘Der Alte Fritz’

In het kader van onze recent herziene uitgave ART-History, Hofcultuur (2016) blogt LAMBO de serie Intriges aan het hof. Deze én volgende week deel IV, over Frederik II (de Grote) van Brandenburg – Pruisen – ‘Der Alte Fritz’ (1712 – 1786). 

Door Marita Vervoort

B32 Intriges IV-1 -Frederik II.png

Frederik II van Pruisen op 27-jarige leeftijd (1739).

In 1712 wordt Frederik II van Pruisen in Berlijn in het huis Hohenzollern geboren als zoon van Frederik Willem I. Zijn vader geeft hem een uiterst strenge, keiharde, tirannieke en militaire opvoeding. Als hij als 6-jarig jongetje van zijn paard valt wordt hij niet door pa getroost maar ontvangt hij een flinke optater, net als voor het dragen van handschoenen bij extreme vrieskou. Vader ‘Soldatenkoning’ Frederik Willem I vindt het van het grootste belang dat zijn zoon militair gezien straks uiterst bekwaam is; de macht van een koning is volgens hem immers gebaseerd op een sterk leger, en dus is het in zijn ogen evident dat zijn opvolger niet ‘soft’ opgevoed kan worden. Hij schrijft daartoe een ‘Instructie’, waarin staat dat de kroonprins niet onderwezen mag worden in filosofie, Latijn, natuurkunde en geschiedenis van vóór 1600; van de eeuwen vóór de Pruisische overheersing. Klassieke verhalen over verloren oorlogen waren al helemaal uit den boze. Het wordt hem dus met de paplepel ingegoten dat hij een goed soldáát moet worden: op zijn zesde heeft hij al een eigen regiment en voor zijn verjaardag krijgt hij een echt kanon. Lees verder

De Curaçaose Grot van Ali Baba. Deel I

Door Julie Hengeveld

B31 Toorop.jpg

Charley Toorop, Negers in Rotterdam (1926). 103 x 134 cm.

Charley Toorop portretteert twee mannen in de haven van Rotterdam, een naakt van Jan Sluyters, een Christus met Doornenkroon van Dolf Henkes, misschien al jaren ondersteboven in een kast, een boekwerk van de West-Indische Compagnie uit 1634, een tentoonstelling met kunstwerken door Koningin Wilhelmina gemaakt, een half vliegtuig, een grootse overzichtstentoonstelling met 100 jaar Curaçaose kunst en een daarop volgende overstroming, een Isaac Israels, een tentoonstelling met werken van Vincent van Gogh(!), Carel Willinks De kluizenaar, etsen uit het Rijksmuseum in Amsterdam, een langdurige warme vriendschap met museumdirecteur Willem Sandberg, een afgekeurd beeld van Manuel Piar, foto’s van de verwoestingen door de Grote Orkaan in 1877, urnen van indianen, muggen-, schelpen-, stenen-, vlinder- en vogelverzamelingen, een pince-nez van…. Van wie eigenlijk…?

Waar moet ik beginnen? Lees verder