Door Julie Hengeveld
De ‘vermeende Van Gogh’ van het Curaçaosch Museum, 130 x 97 cm.
Wat een ontdekking! Naar aanleiding van mijn eerste blog, waarin ik schreef dat we een ‘vermeende Van Gogh’ met een onbekende signatuur in het Curaçaosch Museum permanent in de Meesterzaal tentoonstellen, struinde lokaal beeldhouwer Rien te Hennepe direct het internet af. Helaas: geen echte Van Gogh. Het zou overigens niet vreemd zijn als het wel een echte was geweest, omdat in december 1954 in ons museum wel 33 (!) werken van Vincent van Gogh werden tentoongesteld. Daarover blog ik uiteraard graag een andere keer meer. Maar wat nu belangrijk is: wat diverse musea, kunsthandels en instituten in Nederland niet is gelukt is Rien te Hennepe wél gelukt: hij heeft de signatuur van de ‘vermeende Van Gogh’ weten te identificeren. Dit ging volgens hem vrij gemakkelijk door de signatuur in Photoshop paars te laten oplichten.
Voor Te Hennepe was daardoor J. v. Mourik goed leesbaar en hij identificeerde de kunstenaar als zijnde Jacques van Mourik. U ziet in de door hem toegestuurde afbeeldingen dat behalve de signatuur ook de stijl van een ander werk van zijn hand vergelijkbaar is met ons schilderij.
Jacques van Mourik, Kerkje van Middelaar in de lente (na 1945, exacte jaartal onbekend). Olieverf op doek, 100×68 cm.
Hoe en wanneer is dit schilderij in het Curaçaosch Museum terecht gekomen? We beginnen met het uitpluizen wie Jacques van Mourik was. Jacques van Mourik (1879-1971), notariszoon uit Amsterdam, vestigde zich volgens de website van de Stichting Jacques van Mourik rond 1900 in Plasmolen in de provincie Limburg. “Tussen de houthakkers, stropers en heikneuters voelde de jonge schilder zich op zijn plaats,” zo lezen wij. Zij vormden het onderwerp voor Jacques van Mouriks werk, samen met de afwisselende natuur. Hoe ongerept die natuur was, blijkt uit de opmerking van de natuurvorser/schrijver Jac. P. Thijsse: “De Jansberg bij Mook, met zijn onmiddellijke omgeving is, botanisch, wel een der rijkste landschappen van Nederland, misschien wel het rijkste.”
Op uitnodiging van Van Mourik verbleven vele schilders in Plasmolen. Beroemde passanten als Theophile de Bock bezochten de plek. Sommige bleven er wonen, zoals Dirck Ocker en niet ver van Plasmolen vandaan in het plaatsje Mook de schilder Gerard Cox. Maar, “Van een Plasmolense School is geen sprake, elk schilderde naar zijn aard, met eigen technieken, volgens eigen opvattingen. De natuur speelt een grote rol in het werk van de meesten en geeft een beeld van wat verloren ging, door de oorlog en door vooruitgang en toerisme,” zo stelt de site.
Het werk dat in ons museum hangt zou getiteld kunnen zijn ‘Weiland bij Plasmolen’ of, omdat we niets hebben kunnen vinden in de museumarchieven over dit werk, ‘Weiland met koeien en paarden’. Om een passend tekstbordje te laten maken zijn uw suggesties uiteraard welkom.
Briefje met telefoonnummer van ene ‘Dr. Mourik’ in het Curaçaosch Museum gevonden.
Interessant is dat Te Hennepe in dezelfde ‘eureka’-mail meldt dat Jacques van Mourik en Theo van Delft Jansz. (1914-2005), een schilder uit Nederland die op Curaçao gewoond en gewerkt heeft, elkaar gekend zouden kunnen hebben. Hij stelt dat dat misschien de reden is dat er een schilderij van Jacques van Mourik in het museum hangt. We komen Van Delfts naam in ieder geval tegen in een lustrumcatalogus van het museum. ‘Th. van Delft’ wordt genoemd in een lijst met kunstenaars die geëxposeerd hebben tijdens een Koninkrijkstentoonstelling in het Curaçaosch Museum in 1961. Met welke werken weten we niet. In de lijst wordt geen Van Mourik genoemd. Wel kwam ik afgelopen week in een oude map een briefje tegen met een telefoonnummer. Het briefje trok mijn aandacht omdat er zes werken op worden genoemd van kunstenaar Dolf Henkes. (Over hem veel meer binnenkort, want wij verwachten een interessante tentoonstelling over deze kunstenaar en andere ‘passanten’ op Curaçao komend jaar.) Onderaan het briefje (zie foto) een telefoonnummer van ene Dr. Mourik. De ‘van’ misschien vergeten? Ik ga hem maar eens bellen…
Julie Hengeveld is geboren in Melbourne, Australië, en groeide op in Arnhem en Curaçao. Na haar vwo studeerde ze kunst- en architectuurgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Tijdens en na haar studie werkte ze bij verschillende galerieën en musea, gaf ze als kunsthistorica lezingen, rondleidingen en stadswandelingen, en werkte ze als docent geschiedenis op verschillende middelbare scholen op de Nederlandse Antillen. Sinds 2014 is ze als bestuurslid verbonden aan het Curaçaosch Museum, waar zij informatie over de tentoongestelde en nog verborgen kunstwerken onderzoekt en in kaart brengt.
Lambo blogt 