Door Daphne Bisselink
Tien jonge kunstenaars tonen hun werk de komende maanden in de tentoonstelling Millennials in Museum Arnhem. Een millennial is een persoon geboren tussen 1980 en 2000. Ze worden volgens het museum door media omschreven als oppervlakkig, egocentrisch en vergroeid met hun mobiel en social media. Het museum vraagt zich af of millennials inderdaad bovenstaande karaktertrekken vertonen, of dat vooral marketeers hen zo omschrijven om hun producten beter kunnen targeten. Het is aan de bezoeker om die vraag te beantwoorden. In deze blog zoomen we in op millennial-kunstenaar Thomas Kuijpers. Kuijpers maakt in zijn werken The Brussels Series en Gesture gebruik van beelden die via massamedia ons netvlies bereiken; hij verdraait ze of haalt ze uit hun context.
The Brussels Series (2016)
T. Kuijpers, The Brussels Series (2016).
Het vinden van een kartonnen doos met Arabisch opschrift in de straten van Brussel was voor Kuijpers het startpunt van het maken van The Brussels Series. Kuijpers bezocht de stad na de aanslagen op luchthaven Zaventem. Hij ondervond dat door de angst voor terreur veel dingen op straat er verdacht uit begonnen te zien; zelfs een lege kartonnen doos met Arabische tekens erop. Kuijpers nam het zwerfafval mee en kwam erachter dat op de doos het Arabische woord voor shampoo stond. Wat hij had gevonden was dus een onschuldige verpakkingsdoos voor shampooflessen. De doos is een van de objecten uit zijn serie over Brussel.
T. Kuijpers, The Brussels Series (2016).
In het volgende object uit de Brusselserie koppelt Kuijpers een beeld dat we herkennen uit de media aan zijn ervaring met de shampoo-verpakkingsdoos. Je ziet een zwarte vlag met een Arabisch woord erop. Na het lezen van het museumbordje kom je erachter dat het hier ook om het Arabische woord voor shampoo gaat. Kuijpers linkt hier een beladen beeld uit de media aan een woord dat op geen enkele manier geassocieerd kan worden met terreur. Deze samenstelling roepen de volgende vragen op: zal tegenwoordig het zien van Arabische tekens gepaard gaan met negatieve gevoelens? En hoe groot is de rol van de media in het creëren van deze negatieve gevoelens?
Gesture (2014-2016)
Het tweede werk, Gesture, van Kuijpers bevat 35 tekeningen van handdrukken van wereldleiders en bekende personen, getekend naar foto’s uit de media. De handen bestaan alleen uit dunne zwarte lijnen op wit papier. De tekeningen zijn ingelijst, en op de lijst staat wiens handen zijn afgebeeld. Je ziet telkens eenzelfde persoon een hand geven aan twee andere personen, waardoor er een keten ontstaat. Het gaat dus als volgt: je ziet Putin een hand geven aan Obama, Obama aan Chávez, Chávez aan Merkel, Merkel aan Abbas, enzovoort. Doordat je dezelfde persoon twee keer een hand ziet geven, namelijk aan twee verschillende mensen, kun je de handdrukken met elkaar vergelijken. Geeft Obama een andere hand aan Chávez dan aan Putin? En wat zegt dat over Obama? Kuijpers probeerde daar antwoord op te vinden. Hij stuurde zijn tekeningen op naar bodylanguage-experts met de vraag of zij de handdrukken wilden interpreteren. De mailcorrespondentie tussen de kunstenaar en de experts is tussen de tekeningen te zien. Hierin lees je hoe de experts aangeven dat het belangrijk is om een context te hebben. Van wie zijn de handen? Waar gaven deze twee personen een hand? Namen de personen de tijd voor elkaar, of hadden ze haast?
Of deze werken Kuijpers als kunstenaar egocentrisch en oppervlakkig maken, is maar de vraag. Ook in de andere geëxposeerde kunstwerken zijn die zogeheten ‘millennial-karaktertrekken’ niet te ontdekken. De ideeën achter de kunstwerken zijn dan wel persoonlijk, maar dat betekent niet dat de kunstenaar daarom ook meteen egocentrisch is. Daarnaast zetten de kunstwerken juist aan tot nadenken over verschillende maatschappelijke thema’s. De tentoonstelling laat daarmee zien dat de enige overeenkomst die de kunstenaars met de term millennial hebben, de tijd is waarin ze geboren zijn – en daar blijft het bij.
De tentoonstelling Millennials is tot 29 januari 2017 in Museum Arnhem te zien.
Lambo blogt 