In het kader van onze herziene uitgave ART-History, Hofcultuur (2016) blogt LAMBO de serie Intriges aan het hof. Deze week deel VI, over het Engelse hof in de eerste helft van de 20^e eeuw. Je leest over een koning die zijn troon afstaat voor de liefde, een rebelse prinses, en een sterke, jonge vrouw die koningin wordt.

Door Marita Vervoort

Op het moment kun je bij Netflix een zeer interessante historische serie (van 10 delen) zien over het Engelse hof in de eerste helft van de 20e eeuw: The Crown.

Officiële trailer van de Netflixserie The Crown.

Edward VIII en Wallis Simpson

Koning George VI, vader van de huidige koningin Elisabeth II, wordt in 1936 tegen wil en dank koning omdat zijn oudere broer, Edward VIII, besluit afstand te doen van de troon. Alleen op die manier kan hij trouwen met zijn maîtresse: de reeds twee maal gescheiden Amerikaanse burgerdame Wallis Simpson. Samen vertrekken ze naar een buiten in Neuilly, vlak bij Parijs. Mw. Simpson werd destijds absoluut niet geaccepteerd noch getolereerd, en is voor het Engelse hof altijd persona non grata gebleven. Bij wijze van uitzondering wordt haar in 1972 toegestaan de begrafenis van haar echtgenoot in Engeland bij te wonen, die als Hertog van Windsor ook in Windsor is begraven.

Het kost George VI veel moeite om de functie van koning op zich te nemen. Hij had zich liever ‘in the country’ teruggetrokken als ‘gewoon’ Hertog van York, omdat hij al van jongs af aan stottert en erg verlegen is. Openbare speeches, die hij als koning toch met grote regelmaat moet geven, vindt hij verschrikkelijk. Zie ook de specifiek hierover gemaakte film ‘The King’s Speech’. Desondanks kwijt hij zich met groot verantwoordelijkheidsgevoel van zijn taak. Zijn echtgenote, koningin-gemalin Elisabeth (naar wie de huidige koningin Elisabeth II vernoemd is), is het haar zwager Edward altijd kwalijk blijven nemen dat die zijn jongere broer ‘dwong’ de troon over te nemen.

De openingsspeech van George VI voor de Empire Exhibition in Ibrox Park, Schotland (1938).

In 1952 begint Elisabeth II, dan 5 jaar gehuwd met Philip van Mountbatten, in de plaats van haar vader met haar echtgenoot aan een vermoeiende reis langs de kroondomeinen van het Britse Gemenebest, die volgens planning een half jaar zal gaan duren. Ze wordt echter al snel teruggeroepen voor de begrafenis van haar vader, omdat hij in zijn slaap is overleden: hij had longkanker. George is dan 16 jaar koning geweest. In juni van datzelfde jaar wordt Elisabeth in Westminster Abbey op 25-jarige leeftijd tot koningin gekroond. Het is het eerste evenement dat live op de Britse TV wordt uitgezonden.

Huwelijk Prinses Elisabeth & Prins Philip (1947)

Koningin Elisabeth en Prins Philip na haar kroning (1953).

Het leven aan het hof valt niet mee: de hofhouding is buitengewoon streng met veel geschreven en ongeschreven regels, wetten en voorschriften, en je moet een sterke persoonlijkheid zijn wil je daarin jezelf kunnen blijven. Ook de Britse Prime Minister, Winston Churchill, heeft nog steeds een zeer grote invloed en de jonge koningin moet zich aanpassen, hoewel ze zeer zeker ook een ‘eigen’ stem heeft en die op veel manieren probeert te laten horen.

Prinses Margaret op 20-jarige leeftijd.

Haar zus prinses Margaret Rose, twee jaar jonger dan Elisabeth, gaat wel heftig in verzet tegen de knellende gouden kooi. Margaret, sowieso al wat ‘losser’ en opstandiger, houdt van een geintje en schopt gráág tegen de gevoelige schenen van de strenge hofhouding. Als ze een relatie krijgt met Peter Townsend, een in de Tweede Wereldoorlog beroemd geworden RAF-piloot en de ‘Liefde van haar Leven’, wordt het haar niet toegestaan hem te huwen. Peter is niet van adel en bovendien gescheiden vader van twee kinderen, dus het vonnis is snel geveld. Het wordt een beetje een publiek debat als de Britse pers er zich mee gaat bemoeien. De publieke opinie is op Margarets hand, en toch volgt er geen huwelijk. Peter wordt ‘verbannen’ naar Brussel in de hoop dat ‘uit het oog’ ook ‘uit het hart’ zal zijn.

Prinses Margaret op 50-jarige leeftijd.

Er blijft voor Margaret inderdaad niets anders over dan het fait accompli te accepteren, maar dit gaat wel ten koste van haarzelf: ze gaat een losbandig leventje leiden, (te) stevig drinken, roken, feesten, fuiven en de bloemetjes excessief buiten zetten, wat haar gezondheid niet ten goede komt. Uiteindelijk trouwt ze op 29-jarige leeftijd (na een brief van Peter Townsend waarin hij haar over zijn eigen trouwplannen met iemand anders vertelt) met de society-fotograaf Antony Armstrong Jones. Met Antony krijgt ze twee kinderen, maar na 18 jaar zal ze weer van hem scheiden. Tijdens het desastreuse huwelijk heeft ze al vele buitenechtelijke affaires – waaronder een met een zeventien jaar jongere tuinman-toyboy. Er wordt zelfs gefluisterd dat Mick Jagger een van haar vele minnaars was… In 2002 overlijdt ze op 71-jarige leeftijd aan een hersenbloeding, na jarenlang gekampt te hebben met een buitengewoon slechte gezondheid als gevolg van haar hedonistische en alcoholistische levensstijl.